Periudha e mesjetes (shek. V - shek. X i e.s)

Perandoria romake mbaroi se ekzistuari si nje shtet I organizuar menjehere pas renies dhe plackitjes se Romes gjate shekullit te peste. Perandoria e lindjes mbijetoi ne Konstandinopoje, me nje qeverisje teper te centralizuar. Derisa u pushtua nga muslimanet ajo sherbeu si nje vazhdimesi e njohurive te perftuara nga greket dhe romaket ne fushen e shendetit. Perandoria e perendimit integroi kulturat kristiane dhe pagane te cilat e shihnin semundjen si nje denim per mekatet. Si shkaqe te semundjeve pranoheshin edhe nderhyrjet e djallit apo magjite. Te falurit, pendesat apo ekzorcizmi perdoreshin shpesh si mjete per zgjidhjen e problemeve shendetsore. Periudha e historise ne vazhdim ka qene dominuar edhe ne fushen e shendetit ashtu si edhe ne fushat e tjera, nga kristianizmi, I institucionalizuar ne Kishen. Struktura politike shekullare dominohej nga feudalizmi dhe bujkroberia, e shoqeruar nga prania e nje militarizmi te forte te klasave sunduese ne europe. Interpretimi I semundjes nga ana e kishes ishte I lidhur me konceptin se fati I njeriut ne kete bote edhe te vuaje, per te shpresuar ne nje jete me te mire ne parajse. Nderhyrja me e pershtatshme shendetsore sipas kesaj filozofie ishte perpjekja per te ofruar kujdes, komfort dhe meshire permes institucioneve te kishes. Ideja e parandalimit shihej si nderhyrje ne vullnetin e zotit. Manastiret me mjedise sanitare te zhvilluara per kohen, ndertoheshin prane rrugeve te rendesishme te komunikimit dhe ofronin strehe per udhetaret. Manastiret ishin vendet e vetme ku mund te mesohej dhe te ushtrohej kujdesi mjekesor. Aty theksohej tradita e kujdesit per te semurin dhe meshira per te varferin nga njerezit e drejte, dhe ne kete menyre filluan te lindin spitalet. Keto institucione ofronin kujdes per te semuret, mbeshtetje per te varferit si dhe benin perpjekje per kontrollin e semundjeve epidemike.

                                        

 Shumica e mjekeve te kohes ishin murgj dhe udhehiqeshin nga etika dhe doktrina e Kishes. Shkollimi ne mjekesi bazohej ne Galenin. Grate qe ushtronin mjekimin me ane te barerave damkoseshin si shtriga. Arsimi dhe shkencat ishin ne dominimin e plote te klerikeve. Skolastika, apo te mesuarit vetem te asaj qe eshte e shkruar, pengonte zhvillimin e shkencave pershkruese apo eksperimentale. Popullata europiane e mesjetes, ne shumice fshatare, jetonte ne kushtet e mungeses se ushqimit, arsimit, te banimit dhe te higjenes. Semundjet endemike apo epidemike rezultonin ne nje mortalitet te larte qofte foshnjor qofte te adulteve. Zakonisht 75% e femijeve vdisnin para se te arrinin moshen 5 vjec. Mortaliteti amtar ishte shume I larte. Lepra, malaria, fruthi dhe variola ishin semundje te shpeshta endemike, nderkohe qe mjaft semundje te tjera infektive nuk jane te dokumentuara mire.

                                     

Midis shekullit te shtate dhe te dhjete, jashte zones se dominimit se kishes, mjekesia e muslimaneve lulezoi nen pushtetin mohamedan, fillimisht ne Persi dhe me vone ne Bagdad dhe Kajro; Rhazes deh Ibn Sinna (Avicenna) perkthyen dhe pershtaten tekste te lashta te grekeve dhe cifuteve, duke shtuar gjithashtu mjeshterite klinike te perftuara nga akademite mjekesire dhe spitalet. Furnizimi I ujit permes tubave ish dokumentuar ne Kajro qe nga shekulli I gjashte.  Disa akademi te rendesishme mjekesore u formuan, perfshi nje ne Spanjen e pushtuar, ne Kordova. Akademia mjekesore e Kordoves ishte nje qender e madhe ku lulezonte mesimi dhe njohurite mjekesore deri ne perzenien e myslimaneve nga Spanja. Kjo akademi ndihmoi ne perhapjen e mendimit mjekesor dhe fillimet e shkences perendimore ne anatomi, fiziologji dhe mjekesine klinike deskriptive.

Created from Genci Dervishi & RC Studio 

copyright©2007